AA Home > Alle 50 staten > Alabama
"I Like Ike": Dwight D. Eisenhower, 34e Amerikaanse president (1953-1961)
Door Heino Oome
 | Introductie Dwight David Eisenhower, zoals zijn volledige naam luidde, werd geboren op 14 oktober 1890 in Denison, Texas. Hij groeide op als de derde van zeven zoons in Abilene, Kansas, en genoot zijn opleiding op West Point, de bekende militaire academie. Toen hij gestationeerd werd in Texas ontmoette hij Geneva Doud, waarmee hij in 1916 zou trouwen. |
Met de militaire carrière verliep alles zeer voorspoedig, want in 1915 was hij reeds officier geworden en enkele jaren later, in 1935, was hij al opgeklommen tot de assistent van MacArthur. In de 2e wereldoorlog kwam de militaire carrière van Eisenhower in een stroomversnelling, 1942 werd hij generaal-majoor van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa en in november van hetzelfde jaar leidde Eisenhower de invasie in Noord-Afrika.
In 1944 werd hij wederom gepromoveerd tot opperbevelhebber van de geallieerde troepen, waarmee hij zijn aandeel verwierf in de strijd tegen de Duitse bezetters. Na de oorlog volgde hij Marshall op als chef van de staf van het leger.
Eisenhower tijdens D-Day
Na een kort uitstapje als president van Columbia-universiteit keerde Eisenhower weer terug in het leger, om in 1950 de eerste opperbevelhebber van de strijdkrachten van Europa voor de NATO te worden. Deze positie zou hij blijven bekleden totdat hij werd benaderd als kandidaat voor de verkiezingen van 1952 voor het Amerikaanse presidentschap.
"I Like Ike"
Voor de verkiezingen van 1952 was Eisenhower zowel door de Democraten als de Republikeinen gevraagd om kandidaat te worden. Dit was op zich niet zo bijzonder, omdat Eisenhower na zijn succes in de oorlog een populaire prominente Amerikaan was geworden.
Uiteindelijk besloot hij zich aan te sluiten bij de Republikeinse partij. Zijn tegenstander werd de democraat Adlai Stevenson, de gouverneur van Illinois. Gewapend met de bekende slogan I like Ike en de belofte om een eind te maken aan de Koreaanse oorlog werd Eisenhower met zijn vice-president Richard Nixon door een aanzienlijke meerderheid van de Amerikaanse bevolking gekozen.
De Republikeinse overwinning werd geheel compleet, nadat zij een meerderheid behaalden in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden.
President Eisenhower (1953-1961)
Met de beëdiging van Eisenhower als de 34e president van de Verenigde Staten kregen de Amerikanen er weer een president bij die aansloot in het rijtje van de ex-generaals. Ondanks het feit dat Eisenhower geen echte politicus was, had hij wel zijn eigen ideeën over hoe men het presidentiële ambt moest uitoefenen.
Eisenhower had de voorkeur om te delegeren en dan het liefst vanaf de achtergrond; hij wilde de aandacht niet te veel naar zich toe trekken. Daarbij was hij van mening dat zijn voorgangers te veel bevoegdheden naar het ambt hadden toegetrokken waardoor het evenwicht tussen de 3 machten in het Amerikaanse politieke systeem werd verstoord. Eisenhower ontwikkelde dus zijn eigen, maar voorzichtige politiek.
Eisenhower zou in totaal 8 jaar, ofwel 2 volle ambtstermijnen dienen als president van de Verenigde Staten tezamen met zijn vice-president Richard Nixon. Vrijwel de gehele jaren 50 werden door Eisenhower en zijn zogenoemde caretaker presidency politiek beslagen. Van 1953 tot 1960 om precies te zijn, om het daarna over te laten aan J.F. Kennedy. Hieronder een beschouwing over zowel de binnenlandse als de buitenlandse politiek van Eisenhower.
Binnenland
Eisenhower had een enorm pakket aan bagage bestaande uit sociale wetgeving meegekregen van zijn twee democratische voorgangers, in de vorm van de New Deal- en de Fair Deal-plannen. Bij sommige Republikeinen was de wens aanwezig om van deze plannen af te zien, maar president Eisenhower hield ze overeind, al was hij lang niet van alle subsidieregelingen een voorstander. Zo werd bijvoorbeeld het minimumloon verhoogd. Gezien de populariteit van dit soort regelingen, besloot Eisenhower dat het beter was om hierin niet te gaan snijden.
Daarnaast wilde Eisenhower de overheidstaken terugdringen en waar mogelijk deze taken bij het bedrijfsleven onderbrengen en ook wilde hij de overheidsuitgaven verminderen en controleren. Eisenhower was hiervoor bereid ver te gaan, zelfs als hij hiervoor zijn veto moest gebruiken. Eisenhower had plannen voor een snelwegennetwerk in de Verenigde Staten, wat hij realiseerde met de Interstate Freeways.
Het Interstatesysteem
Economisch gezien ging het de eerste jaren van Eisenhower redelijk tot goed met de Verenigde Staten, wat in het voordeel werkte voor de uitvoering van de plannen van Eisenhower. In 1958 kreeg de Verenigde Staten echter te kampen met een recessie en Eisenhower wordt vaak verweten tijdens deze periode het land te weinig te hebben gestuurd om uit de economische neergang te komen.
De president was op het binnenlandse terrein wel vaker niet adequaat genoeg en misschien iets te veel op de achtergrond. Bijvoorbeeld bij de burgerrechtenproblemen rond de zwarten burgers, een probleem dat zich steeds weer voordeed tijdens zijn regeerperiode.
Eisenhower was één keer bereid federale troepen te sturen naar Little Rock, Arkansas om zwarte Amerikanen te beschermen die van hun rechten gebruik maakte, maar toonde verders weinig initiatief. Ook bij de jacht op communisten en zogenaamde communisten door senator McCarthy bleef Eisenhower op de achtergrond.
Niet alleen hierdoor ontving Eisenhower kritiek, maar ook over zijn slechte gezondheid. Sommige mensen zette vraagtekens bij de gezondheidsklachten van Eisenhower en de functie die hij daarmee moest bekleden. In september van het jaar 1955 kreeg de president een hartaanval in Denver, Colorado en belandde in het ziekenhuis. In februari 1956 werd hij genezen verklaard. Gelukkig had zijn populariteit er niets onder geleden bij het Amerikaanse volk.
Overigens is Eisenhower altijd heel populair geweest bij het volk, en werd hij datzelfde jaar herkozen voor een tweede ambtstermijn. In 1956 versloeg hij wederom de Democraat Adlai Stevenson nog steeds met Nixon als running-mate aan zijde met een aanzienlijk meerderheid.
Buitenland
In het buitenland was het de president vooral om te doen om de spanningen van de Koude Oorlog te beperken en de wereldvrede te bewaren. Het was dan ook logisch dat Eisenhower wilde dat de Verenigde Staten hun internationale taken zouden blijven uitvoeren, hetgeen aansloot bij de doctrine van zijn voorganger Truman om het communisme in te dammen.
Eisenhower had zo zijn ideeën hoe het internationaal gezien niet zou moeten; hij was een tegenstander van lange, dure en impopulaire militaire interventies. Op het buitenlands gebied werd Eisenhower gesteund door zijn bekwame minister John Foster Dulles.
John Foster Dulles in 1948
In 1953 werd het eerste succes bereikt door de verkiezingsbelofte na te komen, door een wapenstilstand te bereiken in Korea waarmee de Koreaanse oorlog ten einde was. Daarnaast bleef men onderhandelen met de Russen om de heersende wapenwedloop te beperken, maar dit verliep moeizaam en vaak zonder resultaat.
Tot slot hield Eisenhower zich bezig met het sussen en oplossen van crises in de wereld, maar zoals gezegd zoveel mogelijk zonder militair ingrijpen. Het kwam slechts één keer tot een militaire actie, namelijk in 1958 in Libanon.
De kosten oftewel overheidsuitgaven moesten dus worden gedrukt, net zoals in de binnenlandse politiek. Toch zorgde Eisenhower er wel voor dat de defensiecapaciteit van de Verenigde Staten groot genoeg te houden en daarbij ging er zelfs meer geld naar kernwapens. Eisenhower had bijvoorbeeld een Atoms of peace program, waarmee hij andere landen op nucleair gebied ondersteunde.
Hoe sterk Eisenhower doelde op naleving van het beheersen van de kosten bleek wel uit het feit, dat toen de Sovjet-Unie de Spoetnik in de ruimte lanceerde, Eisenhower weigerde om extra uitgaven aan defensie te doen.
De laatste jaren van Eisenhower's presidentschap
De allerlaatste jaren gingen toch wat minder soepel. De president kreeg wat meer kritiek, vooral vanwege zijn slechte gezondheid. Daarbij verslechterde de economie en werd de regering te weinig doelmatigheid verweten.
Ook op buitenlandse front kreeg Eisenhower nog een flinke tik te verwerken toen in 1960 Cuba communistisch werd. Zijn ambtstermijnen zaten erop en met een overtuigende afscheidsspeech nam Eisenhower afscheid als president van de Verenigde Staten.
Voor de laatste jaren van zijn privé-leven na het presidentschap benoemde het Huis van afgevaardigden hem opnieuw tot General of Army. Later zou Eisenhower terugkeren naar zijn boerderij in Gettysburg, waar zijn gezondheid hem telkens weer dwars zat.
Uiteindelijk na een lang ziektebed zou Dwight David Eisenhower overlijden op 28 maart 1969 in Washington D.C. op 78-jarige leeftijd.
Eindbalans
President Dwight D. Eisenhower heeft tijdens zijn presidentsschap van een enorme populariteit van de Amerikaanse bevolking kunnen genieten. Eisenhower had een aparte stijl van regeren, hij delegeerde het liefste en bleef graag op de achtergrond, maar hield alles toch in de gaten. Hij heeft zowel in het binnenland en buitenland goede dingen gerealiseerd, maar hield altijd goed de kosten binnen de perken.
Op sommige fronten was de president te terughoudend, de burgerrechten is een mooi voorbeeld. Eisenhower liet de burgerrechten voor de zwarten burger aan zich voorbij gaan en onder Kennedy en Johnson werd het een nog gevoeliger item. Het zou flauw zijn om Eisenhouwer hier geheel op af te rekenen, want hij heeft toch altijd de volle steun van zijn bevolking gekregen.
Kortom, een meer dan verdienstelijk president.
