AA Home > Geschiedenis > Presidenten > Andrew Jackson
‘King Andrew the First’: president Andrew Jackson (1829-1837)
Door Heino Oome
 | Introductie: Andrew JacksonAndrew Jackson zou een nieuw tijdperk inluidde in de presidentiele geschiedenis van de Verenigde Staten. Er was een duidelijke scheidslijn tussen Jackson en zijn voorgangers. Bij de verkiezingen van 1824 was Jackson al kandidaat voor het presidentschap. Bij deze verkiezingen mocht de gewone bevolking (grotendeels) de kiesmannen via stemrecht aanwijzen, in plaats van politici/elite. |
Deze verkiezingen zouden direct al een bijzondere uitslag weergeven, want Jackson kreeg van alle kandidaten de meeste stemmen en de meeste kiesmannen toegewezen, maar hij behaalde niet de wettelijke voorgeschreven 50% van de kiesmannen.
Het 12e amendement van de constitutie schrijft in deze situatie voor dat het Huis van afgevaardigden de president moet aanwijzen. Henry Clay zou zich echter verenigen met John Quincy Adams en zo werd Jackson nog even afgehouden van het Witte Huis. In 1828 zou Jackson wederom proberen om tot president te worden verkozen. Ditmaal echter met meer succes, want Jackson werd met een ruime meerderheid gekozen door de bevolking en behaalde ditmaal wel de benodigde kiesmannen.
Zoals gezegd zou Jackson zich duidelijk onderscheiden van zijn voorgangers, even voor de statistieken; Hij was de eerste president die niet afkomstig was uit Virginia of Massachusetts, de eerste die met de meerderheid van het volk tot president werd verkozen en de eerste president van eenvoudige afkomst. Op politiek gebied waren de verschillen eveneens aanzienlijk, maar daar gaan we later verder op in. Eerst een korte biografie.
Andrew Jackson werd geboren in Waxham, South Carolina op 15 maart 1767. Hij groeide op in een armoede, zijn vader was een Schotse koopman die zich gevestigd had in een in South Carolina op een boerderij. Hij zou zijn vader nooit kennen, omdat deze stierf voor zijn geboorte. Zijn moeder zou sterven toen Jackson viertien jaar oud was en datzelfde jaar werd hij ook nog eens gearresteerd door de Britten. Zijn beide broers verloor Jackson in de onafhankelijkheids oorlog. De rest van zijn verdere leven zou hij door deze gebeurtenissen een enorme haat koesteren tegen de Britten.
Om zich toch te kunnen onderhouden ging Jackson in de leer bij een zadelmaker. Ondanks dat hij vrijwel geen onderwijs had genoten had hij zich toch goed kunnen ontwikkelen: in zijn late tienerjaren ging Jackson zelfs rechten studeren en zou zich op zijn twintigste al advocaat mogen noemen. Kort daarna zou hij vertrekken naar de ruige omgeving van het wilde westen, hij vestigde zich in Nashville, Tennessee om aldaar in het grensgebied openbaar aanklager worden. Veel misdadigers zouden de komst van Jackson naar Tennessee met de strop moeten bekopen.
Jackson kon zich prima redden in de ruige omgeving van het wilde westen, want hij was een prima ruiter, behendig met het geweer, moedig en schuwde geen enkel duel. Toch had Jackson ook een andere kant; zo las hij bijvoorbeeld de bijbel, bezat goede manieren en geloofde in de romantische liefde hetgeen mooi aansloot bij zijn vrouw Rachel Donelson, waarmee hij in Tennessee trouwde. Voor zijn vrouw Rachel Donelson zou er zelfs iemand sneuvelen in een rechtstreeks duel met Jackson, omdat zijn eergevoel was beschadigd.
Het begin van zijn politieke carrière dankte hij eveneens aan Tennessee, omdat hij in 1796 deze staat mocht vertegenwoordigen als lid van het Huis van afgevaardigden. Een jaar later werd hij verkozen tot senator van Tennessee, maar wederom voor een korte periode, want in 1797 werd hij lid van het Hooggerechtshof van Tennessee. Deze functie zou hij tot 1804 bekleden.
Zoals vele Amerikaanse presidenten had ook Jackson een militaire achtergrond, een zeer verdienstelijke welteverstaan. In 1812 kreeg hij zijn eerste grote klus, toen hij de leiding kreeg over de veldtocht tegen de Creek-Indianen. In de oorlog tegen de Britten behaalde hij op 8 januari 1815 een klinkende overwinning in New Orleans. Dit was de final battle in oorlog tegen de Britten, die toen al drie jaar duurde. Jackson wist met creativiteit en goed leiderschap de Britten, die in de meerderheid waren, te verslaan.
Old Hickory, zoals zijn soldaten hem noemde, werd een oorlogsheld met de daarbij behorende populariteit en dan te bedenken dat op het moment dat de slag bij New Orleans werd geleverd de vrede al was getekend, maar dit nieuws had Jackson nog niet bereikt. Als aandenken aan dit historisch moment is Jackson vereeuwigd doormiddel van een monument in Washington D.C., waar hij al steigerend op zijn paard zijn soldaten groet.
Zijn laatste militaire daad zou Jackson verrichten in Florida. Jackson kreeg in 1818 de leiding over de oorlog tegen de Seminolen (indianenstam). In 1821 werd Florida officieel door Spanje overgedragen aan de Verenigde Staten en werd hierdoor een Amerikaans Territorium.
In dat zelfde jaar accepteerde Jackson het aanbod van president Monroe om gouverneur van Florida te worden met als voorwaarde dat hij mocht vertrekken als de organisatie van het bestuur van het nieuwe gebied op orde was. Slechts 10 maanden bleef hij in deze functie om enkele jaren later terug te keren als senator van Tennessee (1823-1825).
In de periode als senator zou hij zich verkiesbaar stellen voor het presidentschap, maar het resultaat van de verkiezingen van 1824 was, zoals hierboven beschreven, voor Jackson teleurstellend.
Voor de verkiezingen van 1828 stelde Jackson zich wederom verkiesbaar, maar hij werd flink tegengewerkt door zijn tegenstanders die hem afschilderden als een schietgrage dronkaard. Jackson had echter geleerd van zijn eerste nederlaag en kwam met een effectieve campagne en werd snel geliefd bij het volk. Hij verenigde de mensen aan de frontier en mede dankzij de enorme uitbreiding van het kiesrecht zou hij in 1828 verkozen worden tot de 7e president van de Verenigde Staten.
Het kan anders!
Jackson was een ander soort president. Op het moment dat hij werd gekozen was hij eigenlijk al de man van het volk, een vertegenwoordiger van de kleine man. De enorme menigte, die aanwezig was bij de inhuldiging van Jackson als president, symboliseerde wederom hoe geliefd de president reeds was bij zijn aantreden. De mensen schreeuwden, juichten en drongen zelfs binnen in het Witte Huis.
Na afloop was het één grote bende, dit tot ergernis van de opperrechter. Jackson zelf, die genoot van zijn populariteit en gedroeg zich als een populaire vorst, mede hierdoor zou hij de spottende bijnaam King Andrew the First door de oppositie toebedeeld krijgen. Als president zou Jackson altijd de touwtjes strak in de handen houden over zijn regering en het een felle mannetje van de frontier blijven waarmee niet te spotten viel.
Kenmerkend waren zijn woedeaanvallen, want de president was vrij snel beledigd. Deze eigenschap gebruikte hij ook in discussies en om af en toe eens een goede ruzie te provoceren. Toch had Jackson ook zijn gratie en zijn charme en was altijd goed gekleed, zoals een echte vorst behoort te zijn.
Zijn beleid zou in grote lijnen neerkomen op het versterken van de federale macht, in het bijzonder het presidentiële ambt, en democratisering van de Verenigde Staten. Jackson was echter wel van mening dat de federale overheid zich niet moest bemoeien met het maatschappelijke leven. Het veto zou daarbij een veel gebruikt instrument worden tijdens zijn presidentschap, dit in tegenstelling tot zijn voorgangers.
Tijdens Jacksons presidentschap zou er een duidelijke tweedeling komen in Republikeins-Democratische partij. Zijn medestanders zouden zich verenigen in de Republikeins-Democratische partij ofwel de Democraten. Zijn tegenstanders, zoals de bekende politici Henry Clay en Daniel Webster, richtten de Whigs op.
Jackson zou in totaal acht jaar president blijven en zijn beleid zou zich voornamelijk op binnenlands gebied afspelen. Hieronder volgt een beschouwing van het beleid van Andrew Jackson.
Jacksons beleid
Met als uitgang de verdere democratisering van de Verenigde Staten probeerde Jackson direct het electorale systeem af te schaffen. Daarnaast wilde hij ook het ambtenarenapparaat hervormen, door het recht te claimen zijn eigen mensen te mogen benoemen. Met als uitgang: Wie wint die benoemt, kwam het Spoils system tot stand.
Jackson had nu het recht zijn ambtenaren naar zijn voorkeur te benoemen. Onder Jackson resulteerde dit voornamelijk in benoemingen van trouwe partijleden, maar niet tot de extreme vervanging. Dit zg. 'spoils system' is nu nog steeds van kracht in het huidige politieke systeem van de Verenigde Staten. Ook het mannenkiesrecht werd door Jackson uitgebreid als versterking van de democratie.
Tijdens zijn presidentschap kreeg Jackson het aan de stok met het zuiden, in het bijzonder met South Carolina, over de rol van de federale overheid. Het congres had een nieuwe tariefwet aangenomen waarbij de importtarieven werden verhoogd. South Carolina claimde het recht om federale wetgeving die hun niet beviel te mogen negeren (Ordinance of Nullification), hetgeen duidelijk aansloot bij de nieuwe tariefwet.
Jackson was van mening dat staten niet zomaar hun eigen gang zou mogen gaan en benadrukte de wet te gehoorzamen. Eventuele afscheiding van de Unie werd gezien als hoogverraad. Om alsnog de belasting te kunnen innen dreigde Jackson zelfs met oorlog. Uiteindelijk kwam er een compromis mede dankzij Henry Clay.
Zijn vice-president Calhoun was door Jackson tijdens dit conflict aangeklaagd wegens hoogverraad. Jackson wilde hem zelfs ophangen, dus vanzelfsprekend zou Calhouns politieke toekomst aan de zijde van Jackson voorbij zijn.
Jackson greep echter niet in tegen de politiek die staten, zoals Georgia voerde tegenover de indianen. Daarmee moest de federale overheid zich niet te veel mee bemoeien volgens Jackson. Desondanks voerde hij een zeer ruig beleid tegenover indianenstammen, die tijdens zijn bewind verwijderd werden uit het oosten om zich te laten vestigen voorbij de Mississippi, in het huidige Oklahoma (Indian Removal Act).
Jackson beweerde dat hij het welzijn van de indianen hiermee behartigde, maar in de praktijk bleek het uit te lopen op een ramp met als tragisch hoogtepunt de Trail of Tears (1838) waarin vele Cherokees stierven op hun tocht naar het westen.
Deze tocht was het gevolg van Jacksons beleid, dat echter op verzet stuitte. Het Supreme Court moest er zelfs aan de pas moest komen in het conflict omtrent de Cherokee-natie. De uitspraak was in het voordeel van de Cherokees, maar Jackson liet zich niet belemmeren door de rechterlijke macht, zijn standspunt over indianen was immers vrij duidelijk: De enige goede indiaan is een dode indiaan.
Uiteindelijk zou er een verdrag (Treaty of New Echota) komen waarin de Cherokees hun land verkochten en zouden vertrekken naar het westen.
Ook de financiële instellingen moesten er aan geloven tijdens zijn bewind. Hierbij trad Jackson wederom op als exponent van de kleine man. Hij kwam op voor de geruïneerde boeren en arbeiders in het westen (frontier), die enorme afkeer hadden tegen de zakenlieden in het Noordoosten. Jackson was hun leider in de strijd tegen de zogehete geldaristocratie.
De rol van de federale overheid werd in de economie werd als hinderlijk gezien en tarieven en hoge belastingen waren eveneens taboe. Jackson wilde dan ook afrekenen met de Second Bank of the United States, een soort van centrale bank in die tijd. Deze bank was oorspronkelijk een privé-onderneming, maar met duidelijke invloed van de politiek/overheid. Door efficiënte lobby en het onderhouden van vrienden in de politiek had de bank speciale privileges.
Volgens Jackson zou de bank mede daardoor een monopolistische positie hebben verkregen en wilde daarin verandering brengen. De bank dacht de president echter te slim af te zijn door vroegtijdig (1832) een verlenging van de charter aan te vragen, die pas in 1836 zou verlopen. Het congres stemde in met de verlenging, maar de president gebruikte zijn veto en zette daarmee de centrale bank klem, die door het veto zijn bestaansrecht in 1836 zou verliezen. Toepasselijk hierbij is de uitspraak van Jackson tegen zijn adviseur Martin van Buren; The bank is trying to kill me, but I will kill it!
De bankkwestie zou een grote rol spelen in de verkiezingen van 1832. Henry Clay zou namens de Whigs proberen een gooi te doen naar het presidentschap. Clay was een groot voorstander van de centrale bank en gebruikte dit mede als inzet voor de verkiezingen. Het optreden tegen de bank Jackson was de populariteit alleen maar ten goede gekomen en samen met zij nieuwe vice-president Martin van Buren ging hij de verkiezingsstrijd aan. Het moge duidelijk zijn dat Jackson werd herkozen en dat Clay zich had verkeken (dit zou overigens niet de laatste keer zijn dat hij zich zou verkijken).
Tweede termijn
In zijn tweede termijn ging het er allemaal iets rustiger aan toe, hoewel de bankkwestie wederom veel aandacht zou eisen. De bank had nog bestaansrecht tot 1836, maar Jackson probeerde de macht van de bank af te bouwen door federale fondsen bij de bank weg te halen en deze toe te bedelen aan staatsbanken.
De macht van de centrale bank zou langzaam vergaan, wat eveneens de ondergang van de bank zou gaan betekenen. Jackson kreeg voor deze plannen een openbare terechtwijzing (censure) van het Congres, maar was hiervan niet onder de indruk. De plannen waren gewoon doorgegaan, al kostte de uitvoering aan Jackson wel twee ministers van financiën.
Jackson's goede bedoelingen hadden echter ook een keerzijde die aan het eind van zijn tweede termijn steeds zichtbaarder werden. De staatsbanken waren nogal gul met de uitgiften en verleenden te gemakkelijk krediet. Gevolg hiervan was o.a. dat de inflatie steeg, de economie die oververhit raakte.
Jackson kon hier weinig meer tegenin brengen en in 1837 ontstond er een economische crisis. In maart van datzelfde jaar zou het tweede termijn van president Jackson aflopen. Zijn politieke mantel droeg hij over aan zijn vice-president Van Buren, die dus de economische crises voor zijn kiezen kreeg. Jackson zelf was nog steeds enorm populair, want hij had tenslotte het monster, in de vorm van de centrale bank, overwonnen.
Na zijn politieke carrière zou hij terug keren naar Nashville, Tennessee waar hij vestigde op zijn buitengoed The Hermitage. Ook daar zou Jackson achter de schermen nog zijn politieke invloed uitoefenen. Uiteindelijk stierf hij in Nashville op 8 juni 1845.
Eindbalans
Jackson gebruikte zijn ambt op een andere manier dan zijn voorgangers, hij gebruikte bijvoorbeeld meer zijn bevoegdheden. Jackson trad graag op als vertegenwoordiger van de kleine man en haalde voor deze mensen het onderste uit de kan. Mede hierdoor moest de centrale bank het ontgelden.
Jackson bezat genoeg politieke kwaliteiten. Zijn overige beleid mag succesvol genoemd worden, maar met wat kanttekeningen zoals de economische crises en zijn politiek tegenover de indianen. Voorop staat dat Jackson altijd de beste bedoelingen had, maar dat zijn plannen later soms toch anders uit bleken te pakken.
De president had af en toe ook wat aparte opvattingen, maar ik denk dat die opvattingen in die tijd anders opgevat dan wij dat nu zouden doen. Tot slot is de steun voor de president altijd enorm geweest en gebleven zowel bij zijn aantreden als aan het einde van tweede termijn, dat is al een hele prestatie op zich. Ook zijn historische beoordeling is vaak zeer hoog. We mogen dus positief zijn over Jackson.
